گلوگاه اصطلاحی است که در میان مهندسان کاربرد گسترده‌ای دارد. گلوگاه در يك فرآيند وقتي اتفاق مي افتد كه ورودي جدید سريع‌تر از اتمام ورودی قبلی به ایستگاه کاری برسد. شناسایی و رفع گلوگاه های خط تولید نقش بسزائی در بهبود بهره‌وری دارد.
حتما تجربه گیر افتادن در ترافیک خیابان را داشته اید، در این حالت شما یک گلوگاه (bottleneck) را تجربه کرده اید. در واقع ترافیکی که شاید حوصله شما را سر برده باشد، یک گلوگاه است. اجازه بدهید یک سوال ساده بپرسیم: چرا وقتی گلوگاه در خیابان پیش می آید، ترافیک ایجاد می شود؟
جواب خیلی بدیهی است؟ وقتی گلوگاهی در مسیر خودروها ایجاد میشود مثلا تصادفی یا خرابی جاده یا … ، فضای کمی برای حرکت خودروها باقی می ماند. در نتیجه تعداد کمی خودرو می توانند از محل گلوگاه عبور کنند که منجر به تشکیل صف پشت گلوگاه شده و در مقابل پس از گلوگاه خیابان خلوت می شود.
گلوگاه های فرایندهای سازمان چیست؟
متناظر با مثال ترافیک در خیابان : گلوگاه وقتی است که نوعی محدودیت در پیشرفت فرایند رخ می دهد که موجب جمع شدن و انتظار کارها می شود.
🔶 انواع گلوگاه
دو نوع اصلي گلوگاه وجود دارند:
1- گلوگاه كوتاه‌مدت :
اين نوع گلوگاه را مشكلات موقتی بوجود مي آورند. برای مثال زمانی كه يكی از اعضای كليدی تيم بيمار می شود يا به مرخصی می رود. در نتيجه تا زماني كه وی به فرآیند برگردد، كارها انباشته می شوند.
2 - گلوگاه درازمدت :
در اغلب فرآیندهای تولیدی شاهد این نوع گلوگاه هستیم. برای نمونه ایستگاه کاری که زمان آن بیش از ایستگاه های دیگر است و همواره حجم زیادی از قطعات قبل از آن انبار شده اند.
چگونه گلوگاه ها را تشخيص دهيم؟
شناسايي گلوگاه ها در توليد معمولاٌ آسان است. در يك خط توليد شما ميتوانيد ببينيد محصولات در كدام نقطه روي هم انباشته مي شوند. آن ایستگاه به احتمال زیاد یک گلوگاه تولید است. گلوگاه هم چنین ممکن است باعث ایجاد بیکاری در ایستگاه های مابعد خود شود.
بعضي ديگر از نشانه هاي گلوگاه :
1- زمانهاي طولاني انتظار: به عنوان مثال كار شما به تاخير مي افتد زيرا شما منتظر يك محصول، گزارش يا اطلاعات بيشتر هستيد. يا بين مراحل فرآيند كسب و كار يا توليد زمان انتظار زيادي وجود دارد.
2- كار انباشته شده (عقب افتاده): در يك بخش كار زيادي روي هم انباشته شده درحالي كه در بخش ديگر كاري براي انجام دادن نيست.
عوامل ایجاد گلوگاه چه هستند؟
سه عامل منجر به وقوع گلوگاه می شوند. در ادامه برخی از دلایل هریک آمده است:
- افراد: آموزش ناکافی، کاهش میزان کار، تاخیر در کار، انتخاب افراد ناکارامد
- سیستم ها و تجهیزات: فرسوده یا خراب است، با سایر سیستم ها هماهنگ نیست، و نهایتا شاید به مقدار کافی موجود نیست و بایستی خریداری شود.
- سازمان: فقدان اهداف روشن، ساختار سازمانی مبهم، فرهنگ نامناسب سازمانی، رهبری دارای خطا، جو سازمانی ضعیف، فقدان برنامه ریزی استراتژیک و مواردی از این قبیل.
همانطور که دیدید، هدف این سوال تعیین عواملی است که منجر به وقوع گلوگاه می شود. می تواند یک یا ترکیبی از سه عامل فوق باشد.
🔶 روش های برطرف كردن گلوگاه ها
كارآيي مرحله اي كه گلوگاه را ايجاد كرده بالا ببريد.
- ورودي به مرحله گلوگاه را كاهش دهيد.
- ظرفیت گلوگاه را بالا ببرید
- بهترین افراد را به مرحله ی گلوگاهی منتقل کنید.
برای حرفه ای و متخصص شدن در صنعت تولید (برنامه ریزی - کنترل تولید - مدیریت تولید) حتما پکیج مستر تولید MR.Tolid را تهیه بفرمایید.
دیدگاه خود را بنویسید