شناسایی و ردیابی محصولات

?What is Traceability

Traceability, in supply chain traceability, is the ability to identify, track and trace elements of a product or substance as it moves along the supply chain from raw goods to finished products
The concept applies to both the discrete manufacturing industry, which produces products such as automobiles, and to process manufacturing, which includes products such as chemicals. Sub-industries in each category and in different geographic areas may define the concept to fit their own needs. However, at its simplest traceability enables a breadth and depth of visibility into what goes into produced goods and substances

امروزه ردیابی و شناسایی مخصوصا ردیابی و شناسایی قطعات و محصولات در خطوط تولید، محیط کارخانه ها، شرکتها، فروشگاه ها و...، یک الزام غیر قابل انکار می باشد. هدف از ردیابی و شناسایی قطعات و محصولات، جمع آوری داده های مهم و لازم از زمان پیدایش تا زمان از بین رفتن آنها و یا همان شجره نامه محصولات و قطعات از قبیل: نام قطعه، کد کالا، سریال کالا، تاریخ تولید و یا مونتاژ، نام اپراتور تولید کننده، محل دپو یا انباشت و... می باشد.

به همین منظور برای جلوگیری از مخلوط شدن غیرعمدی محصولات، ایجاد سوابق، مطابقت دادن محصولات با مدرکی که آنها را تشریح می‌کند و نهایتاً آنچه که بر اساس همه فعالیت‌های افراد است، باید Traceability را در سازمان و کارخانجات پیاده سازی کرد.

Supply chain traceability allows you to track products from source to consumer. It connects all the points in your chain together, keeping you in control of your brand. Know in an instant which companies, products and processes your whole supply chain comprises, how they relate to each other and how they perform

قابلیت ردیابی زنجیره تامین به شما این امکان را می دهد تا محصولات را از منبع تا مصرف کننده ردیابی کنید. تمام نقاط زنجیره شما را به هم متصل می کند و شما را تحت کنترل برندتان نگه می دارد. و در یک لحظه بدانید که کل زنجیره تامین شما شامل چه شرکت ها، محصولات و فرآیندهایی است، چگونه با یکدیگر ارتباط دارند و چگونه عمل می کنند.

انواع مدل های ردیابی

1. ردیابی و شناسایی قطعات و محصولات در خط تولید با RFID
2. ردیابی و شناسایی قطعات و محصولات با روش lot num
3. ردیابی از طریق شماره بارکد
4. ردیابی از طریق سنبه شماره کوب  ( دستی یا با ماشین NC )
5. ردیابی محصولات سفارشی از طریق شماره سفارش
6. تجهیزات اتوماسیون صنعتی (بردهای صنعتی، سنسورها، درایورها، PLC و...)

عکس های زیر نمونه ای از مدل های ردیابی محصول است.

بچ نامبر یا Lot نامبر

شماره سری ساخت یا بچ نامبر که با آن Lot نامبر  (Batch Number) هم گفته می شود. کدی چند قسمتی متشکل از اعداد و حروف است که توسط تولید کننده بر روی محصول درج می شود. تولید کننده بر اساس نوع فرآیند تولید و صنعتی که در آن فعالیت می کند می تواند آیتم هایی مانند: تاریخ ساخت، شیفت کاری، ساعت، شماره فرایند ، سالن تولید ، مخزن و … را در بچ نامبر بگنجاند. این کار باعث می شود تا پشتیبانی محصول دقیق تر صورت بگیرد و در صورت ایجاد اشکال بتوان به راحتی منبع اشکال را پیدا نمود. علاوه بر این تولیدکنندگان معتبر یک سیستم رهگیری را برای محصولات خود راه اندازی می کنند ، خریداران با استفاده از کد بچ نامبر می توانند از اصل بودن محصول و جزئیات تولید آن آگاه شوند. این شماره به صورت پرینت شده و گاهی به صورت پرس شده در روی بدنه و یا روی جعبه محصول درج می شود.

ویژگی های شماره لات

همانطور که گفته شد محصولاتی که ویژگی مشترکی دارند دارای شماره لات مشترکی خواهند بود. این ویژگی های مشترک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تاریخ یا زمان تولید
• محل تولید (کد کارخانه، شماره خط)
• تاریخ انقضا
• یک ماده رایج مورد استفاده در دسته تولید

به طور کلی، این کدها در خارج از بسته بندی محصول قرار می گیرند و می توانند هر ترکیبی از عدد یا حروف را که سازنده برای تناسب با سیستم خود نیاز دارد، به خود بگیرد. این طبقه بندی دسته ای به شرکت ها کمک می کند تا بررسی های کنترل کیفیت را انجام دهند و در صورت نیاز، امکان جستجوی دقیق از طریق سوابق موجودی نیز فراهم است.

چه زمانی بچ نامبر ضروری است؟

بسته به صنعت مورد نظر، مقررات مختلف و استانداردهای صنعت تعیین می کنند که چه زمانی لازم است یک کد دسته ای محصول یا لات نامبر ایجاد شود.

کدام لیبل پرینتر برای بچ نامبر مناسب است؟

همانطور که بچ نامبر محصول بر اساس عواملی مانند صنعت و شبکه های توزیع متفاوت است، انتخاب دستگاه مناسب برای چاپ این کدها نیز به نیازهای عملیاتی منحصر به فرد شما بستگی دارد. بچ نامبر یا با استفاده از جت پرینتر روی محصول به طور مستقیم چاپ می شود یا روی یک برچسب در کنار سایر اطلاعات مهم چاپ می شود و روی خود محصول و یا بسته بندی محصول چسبانده می شود. برای انتخاب بهترین چاپگر برای چاپ شماره بچ روی برچسب به نکات زیر توجه کنید:

• میزان چاپ: دستگاه های لیبل پرینتر رومیزی تا حدود 5 هزار برچسب را چاپ می کنند. برای تیراژهای بالاتر دستگاه های لیبل پرینتر صنعتی گزینه های مناسب تری هستند. پرینترهای لیبل زن صنعتی می توانند به صورت مداوم تا تعداد بالای 20 هزار عدد نیز در طول روز چاپ کنند.
• سرعت چاپ: سرعت چاپ دستگاه های لیبل زن از حدود 127 میلیمتر بر ثانیه تا 356 میلیمتر بر ثانیه می باشد.

از کجا بفهمیم محصول مورد نظر چه زمانی تولید شده است؟

اگر سیستم traceability را براساس استاندارد iso9001 در سازمان پیاده سازی کنیم که دارای اطلاعات زیادی می باشد و از الگوی خاصی تبعیت می کند که می توتاند به سیستم ردیابی شرکت کمک شایانی کند و قطعا اگر این الگو را داشته باشیم می توانیم به اطلاعات موجود در مورد محصول پی ببریم.

نکته مهم: اگر شما سیستم ردیابی نداشته باشید و شرکت و کارخانه شما حجم بالایی از محصولات را دارد ( همیشه شما درگیر این مسائل خواهید شد:

1.  همیشه در جستجوی پیدا کردن قطعات نیمه ساخته و یا ساخته شده در سطح کارگاه هستید!
2. همیشه کسری قطعات دارید چون آمار گرفتن سخت میشود! وقتی تنوع قطعات و متریال اولیه بالاست چجوری میخوای عملیات تفکیک را انجام بدید؟
3. گم شدن قطعات و قاطی شدن سفارشات باهم دیگه!!
4. وقتی کسی (اپراتوری) قطعه ای را مردود میکند ، وقتی همکارش خوابه یا نوبت شیفتش نیست! قطعه مردودی را با همکارش جابه جا میکند!!!!!
5. حالا هرچقدر هم نظام 5S را درست پیاده سازی کنی بازهم فایده ای ندارد.
6. به نظرم کافی باشه 😃

نویسنده و محقق : مرتضی بهمنی